Ҫӗрпӳ районӗнчи Апакассинчи «Шуҫӑм» вокал ансамблӗ «Шетмӗпе Ҫавал кӗввисем» фестивальтен хавхаланса таврӑннӑ.
Красноармейски район администрацийӗ, Чӑваш Енри композиторсен ассоциацийӗ, Красноармейски районӗнчи Нестӗр Янкас ячӗллӗ культура, литература тата ӳнер пӗрлӗхӗ фестивале иртнӗ уйӑхрах ирттернӗ-ха. Ырӑ хыпара апакассисем ӗнер ҫеҫ пӗлтернӗ.
«Шетмӗпе Ҫавал кӗввисем» фестивале РСФСР халӑх артисчӗ, РСФСР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗсченӗ, СССР преми лауреачӗ Федор Лукин композитор ҫуралнӑранпа 105 ҫул ҫитнине халалланӑ. Унта Йӗпреҫ, Комсомольски, Ҫӗрпӳ, Муркаш тата Красноармейски районӗнчи ушкӑнсем хутшӑннӑ.
Апакассинчи «Шуҫӑм» вокал ансамблӗ (ертӳҫи — В. Парфенов) «Чи лайӑх юрлакан — вокал ансамблӗ» номинацире пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. В. Парфенов, И. Павлова, Вера Алексеева юрланине «Вокал ансамблӗсем, трио» номинацире чи лайӑххи тесе йышӑннӑ.
Чӑваш Енри ултӑ шырав отрядне укҫа парса пулӑшӗҫ. Ку хушӑва республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Халӗ ун пирки республикӑн Вӗренӳ министерстви те хыпарлать.
Шырав отрячӗсенчен виҫҫӗшне 100-шер пин тенкӗ уйӑрма йышӑннӑ, тепӗр виҫҫӗшне — 75-шер.
Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗрти вӑтам шкула — «Пропавших без вести возвращаем имена» (чӑв. Хыпарсӑр ҫухалнисен ячӗсене тавӑратпӑр), Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑратри шкула «Здесь шли бои…» (чӑв. Кунта ҫапӑҫусем иртнӗ...), Ҫӗнӗ Шупашкарти химипе механика техникумне «Помнить – значит делать» (чӑв. Асра тытни — туни) проектсем валли 100-шер пин тенкӗ тивӗҫӗ.
И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн «Память» (чӑв. Астӑвӑм) шырав отрядне, «Студенческий Совет» (чӑв. Студентсен канашӗ) организацине, «Алые маки» (чӑв. Хӗрлӗ мӑкӑнь) шырав пӗрлешӗвне 75-шер пин тенкӗ лекӗ.
Пуш уйӑхӗн 28-31-мӗшӗсенче Хусанта «Время кино» (Чӑв. Кино вӑхӑчӗ) кинофорум пырать. Унӑн пӗрремӗш кунӗнчи «КиноProfi» секци вӑхӑтӗнче пӗлтӗр ҫулла Муркаш районӗнче Елена Рябцева режиссер ӳкернӗ «Юман» фильмпа хупӑ кӑтартура паллаштарнӑ.
Елена ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, каярах кинолентӑпа Мускавра (Шупашкарта ҫуралнӑ режиссер тата сценарист, сӑмах май, ҫӗршывӑн тӗп хулинче ӗҫлесе пурӑнать) тата Шупашкарта кӑтартӗҫ.
Драма жанрӗллӗ кинолента валли кӗвве Чӑваш Республикин халӑх поэчӗн Геннадий Айхин ывӑлӗ Алексей Айхи хайланӑ. «Кӗвве студире ҫыртарнӑ ӗнтӗ», — пӗлтерчӗ пире Елена.
Аса илтерер, кинофильмра Геннадий Айхин хӗрӗ Вероника ӳкерӗннӗччӗ. Унта вӑл «Ӑҫта каян, чӗкеҫ» юрра Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артисчӗпе, чӑваш халӑх артисткипе Нина Яковлевӑпа юрлать.
Республикӑри ӗҫлӗх центрӗсене пӗр-пӗринпе пӗрлештерме йышӑннӑ. Ку ыйтӑва ӗнер иртнӗ ЧР Правительствин ларӑвӗнче пӑхса тухнӑ. Реорганизаципе ҫыхӑннӑ хушӑва Иван Моторин премьер-министр ӗнерех 98-мӗш номерпе алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Паян ӗҫлӗ хута ЧР влӑс органӗсен официаллӑ порталӗнче пичетленӗ.
Ӳлӗмрен Йӗпреҫ районӗнчи ӗҫлӗх центрӗ Вӑрнартипе пӗрлешӗ; Ҫӗмӗрлери ҫумне Хӗрлӗ Чутайрине тата Пӑрачкаврине хушӗҫ; Муркашрине Етӗрнене парӗҫ.
Сӑмах май каласан, ӗҫлӗх центрӗсем пурте — Ӗҫ тата социаллӑ хӳтлӗх министертсвин аллинче. Вӗсем хысна учрежденийӗсем шутланаҫҫӗ.
Центрсене пӗрлештерни патшалӑх пурлӑхӗпе тухӑҫлӑ усӑ курас тата республика хыснинчи кӗмӗле перекетлессипе ҫыхӑннӑ. Кун пирки йышӑнура палӑртса хӑварнӑ.
2013 ҫулта Муркаш районӗнчи Катикасси ялӗ ҫывӑхӗнче нумай ачаллӑ ҫемьесем валли 535 ҫӗр лаптӑкӗ уйӑрса панӑ. Анчах унта халӗ те газ, шыв, электричество ҫук.
Шупашкарти Ленин районӗн прокуратури мэри нимӗн те тумасть тесе суда тавӑҫ тӑратнӑ. Ку тӗлӗшпе суд пулнӑ. Приговорпа килӗшӳллӗн Шупашкар хула администрацийӗн инженери инфратытӑмӗн объекчӗсене 9 уйӑхра хута ямалла.
2011 ҫулта ЧР Элтеперӗ виҫӗ тата ытларах ача ҫуратакан ҫемьесене ҫӗр лаптӑкӗ парасси пирки хушу алӑ пуснӑ. 2012 ҫулта Шупашкар хула администрацийӗ Катикасси ҫывӑхӗнче инженери инфратытӑмне хӑйӗн укҫи-тенкипе хута ямашкӑн шантарса документ алӑ пуснӑ. Тепӗр ҫул ҫав ял патӗнче 535 ҫӗр лаптӑкӗ уйӑрса панӑ.
Анчах администраци шантарнӑ сӑмахне тытман. Проекта 2015 ҫул варринче ҫеҫ саккас панӑ, ӑна тепӗр ҫул пурнӑҫа кӗртнӗ. Анчах вал патшалӑх экспертизи витӗр тухайман.
Халӗ инфратытӑма хута ямашкӑн 429,3 миллион тенкӗ кирлӗ. Администрацин вара укҫа ҫук. Анчах суд ку яваплӑхран пӑрӑнмалли сӑлтав маррине палӑртнӑ.
Пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Тури Панкли ялӗ ҫывӑхӗнчи вӑрман хӗрринче Шупашкарта пурӑнакан 43 ҫулти арҫынна йӗрке хуралҫисем тытса чарнӑ. Кун пирки «Суйман МИХ» кӑларӑм хыпарлать.
Вӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫав кунхине хайхи арҫыннӑн ҫӑмӑл машининче виҫӗ хир сысни тушкине тата пӑшал тупса палӑртнӑ, полици ӗҫченӗсем вӗсене йӑлтах туртса илнӗ. Пакунлисем тӗпчесе пӗлнӗ хыҫҫӑн ҫав арҫын тискер кайӑксене чылай вӑхӑт хушши пӗр вырӑнта тӑрантарни, апатланма хӑнӑхсан вӗсене персе вӗлерни паллӑ пулнӑ. Анчах айӑпланакан арҫыннӑн пӗр чӗрчуна тытма ирӗк паракан лицензи ҫеҫ пулнӑ. Ҫапла майпа вӑл 240 пин тенкӗлӗх сиен кӳнӗ. Ҫак сӑлтавсене шута илсе хула ҫынни тӗлӗшпе пуҫиле (уголовлӑ) ӗҫ пуҫарнӑ, лару-тӑрӑва малалла тишкереҫҫӗ.
Муркаш районӗнчи пӗр ялта чутах пысӑк инкек пулман. Телее, кил хуҫи хӗрарӑмӗ вӑхӑтра вӑранса ӗлкӗрнӗ. Унсӑрӑн ҫемйипех сӗрӗмпе наркӑмӑшланса ҫут тӗнчерен уйрӑлӗччӗҫ.
Ку пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче пулнӑ. Нумай ачаллӑ амӑшӗ кӑмака хутнӑ, анчах юшкине кӑвар шӑранса пӗтмесерех хупса лартнӑ. Ҫав вӑхӑтра килте 7-ри, 8 ҫулти тата 14-ри ачасем пулнӑ. Вӗсем чутах сӗрӗмпе наркӑмӑшланса вилмен.
Амӑшӗ те, ачисем те ҫывӑрнӑ. Хӗрарӑм хӑйне япӑх пулса кайнипе вӑраннӑ. Вӑл пӳлӗмре сӗрӗм шӑрши сарӑлнине сиснӗ те часрах васкавлӑ медпулӑшу чӗннӗ. Кил-йыша пульницӑна илсе кайнӑ. Халӗ вӗсен пурнӑҫӗ хӑрушлӑхра мар.
Полици ӗҫченӗсем кӑмакана вӑхӑтра тӗрӗслемеллине аса илтереҫҫӗ, юшкӑна кӑвар пӗтсен ҫеҫ хупмалли пирки асӑрхаттараҫҫӗ.
Муркаш районӗнче пурӑнакан 30 ҫулти арҫыннӑн тата унпа пӗрле ӗҫленӗ 29-ти тусӗн судра явап тытма тивӗ.
Аслӑраххи такси службинче вӑй хунӑ. 2016 ҫулхи ҫӗртме тата ҫурла уйӑхӗсенче хайхискер Мӑн Сӗнтӗрте темӗнле ҫынсемпе (вӗсем камсем пулнине халӗ уҫӑмлатаҫҫӗ) калаҫса татӑлнӑ та конкурентсене хӑратнӑ. Вӗсем ытти таксиста машинине тӗп тӑвассипе е сиенлетессипе, хӑйсене хур кӑтартассипе хӑратнӑ. Ҫавна май лешсем пассажирсене, хӑйсен клиенчӗсене, кирлӗ вырӑна ҫитереймен.
Пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче вӑл конкурентсене хӑйӗн 29 ҫулти пӗлӗшӗпе хӑратма тытӑннӑ. Халӗ ҫав таксист тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫсене тишкереҫҫӗ.
Чӑваш Енӗн Финанс министерстви Чӑваш Енри районсемпе хуласенче тупӑш илнине шутласа кӑларнӑ. Налук тата урӑх тупӑш илесси ҫӗнӗ ҫулти пӗрремӗш уйӑхра республикӑри 11 муниципалитетра лайӑхланнӑ.
Тупӑш илессине процентпа танлаштарса тишкерсен Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче уйрӑмах аван ӗҫлени курӑнать: унти ӳсӗм — 58,3%, Ҫӗмӗрлере — 12,2%, Канашра — 6,4%, Муркаш районӗнче — 26,6%, Етӗрне районӗнче — 14,4%.
Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче Чӑваш Енри 15 муниципалитетра тупӑш пайӗ унчченхинчен чакнӑ. Уйрӑмах пӗчӗкленнисен шутӗнче республикӑн Финанс министерстви Ҫӗрпӳ тата Комсомольски районӗсене асӑннӑ. Малтан асӑннинче тупӑш илесси пӗлтӗрхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчи малтанхи уйӑхринчен 29,5 процент сахалланнӑ, Каҫал тӑрӑхӗнче — 15,6 процент.
Муркаш районӗнчи пӗр ялта арҫын Александр Невский чиркӗвне тӑтӑшах ҫӳренӗ. Пӗр кунхине вӑл кассӑна тата ҫынсем храма парса хӑварнӑ ҫӗрре вӑрланӑ. Кун пирки полицие ҫийӗнчех пӗлтернӗ.
Ҫак киревсӗр ӗҫе 28 ҫулти арҫын тунӑ. Ҫынсем ӑна Муркашра курнӑ. Кайран вӑл хӑйӗн ялне кайнӑ. Шӑпах ҫавӑнта тытса чарнӑ та ӑна. Хайхискер вӑрланӑ укҫа-тенкӗн пӗр пайне тӑкаклама ӗлкӗрнӗ.
Алтарьтен илсе тухнӑ ылтӑн ҫӗрӗ, укҫан пӗр пайӗ тата кӗлӗ кӗнеки хӑйӗн ҫумӗнчех пулнӑ. Тӗлӗнмелле те, вӑрланӑ укҫана вӑл Муркашри храма кӑштах панӑ. Хӑйӗн айӑпне ҫемҫетесшӗн пулнӑ-ши? Арҫын хӑй пысӑк айӑпа кӗнине питӗ лайӑх ӑнланать, ӳкӗнет.
Арҫыннӑн психиатр патӗнче тӗрӗсленме тивӗ. Салтакран таврӑнсан ял ҫыннисем вӑл хӑйне урӑхларах тытнине асӑрханӑ.
+6.3 °C